«دیوبندان و دو نمایشنامه دیگر» شامل سه متن نمایشیست از محمدچرمشیر. دیوبندان که داستان ۲۱ رمضان را در قالب یک تکگویی روایت میکند اولین اثر این مجموعه است. شخصی از اهالی قرطاجنه انگار با سفری در زمان به مکانهای مختلف می رود و تصاویری از شهادت امام علی تا صحرای کربلا را روایت میکند.
نمایشنامه دوم این مجموعه نمایشنامه «زمان سکوت برای زندگان» داستانی چه وجهی از زمان ضربت خورد امام علی را بیان میکند. داستانی که در آن ابنملجم عاشق دختری به نام مرجان شده و حالا باید به خاطر او دست به قتل بزند. اما این داستان به شیوه خطی روایت نمیشود. شخصیت مرد سرخپوش که راوی داستان است برای این که فرمان ثبت شده را به اجرا برساند مردی در کنار رود نیل، دختری از جلفا، یک اسب و ابنملجم را در راه هم قرار میدهد تا با در همآمیختن سرنوشتشان منجر به ضربت زدن امام علی شوند. در نمایشنامه «شرفنامه یحیای تیرهبخت» داستان یحیایی روایات میشود که باید برای آرش تیری تهیه کند. تیری که در نهایت منجر به مشخص شدن مرزهای ایران میشود. حالا این داستان هم از زبان یحیا و هم از زبان اسب یکی از جنگجویان ایرانی و هم آرش کمانگیر (که در نمایشنامه به اسم مرد معرفی میشود) روایت میشود.
بنا به مقدمه این کتاب که قرار بوده آثار سمبلیک و نمادین را در این مجموعه گرد هم آورد، عملا با همچنین چیزی روبرو نیستم. استفاده از کلمات ثقیل فارسی برای گفتار شخصیتها و به تصویر کشیدن شاعرانه برخی لحظات باعث نمادین شدن متن نمیشود. شاید تا زمانی که نشانهها در خدمت درام قرار نگیرند ما اثری سمبیلکی خلق نکردهایم. با مجموعهای از تصاویر شاعرانه روبرو هستیم که راه را بر تصویرسازی ذهن مخاطب ناهموارتر میکنند. به هر حال این سه نمایشنامه که از آثار قدیمی چرمشیر به حساب میآیند، شاید تمرین خوبی برای علاقمندانی باشد که میخواهند آثار تاریخی و مذهبی کوتاهی را تجربه کنند. هم نگاه تازهتری به برخی وقایع دارد و هم جمعوجور بودن داستان راه را برای خلاقیتهای کارگردانی بیشتر باز میگذارد. «دیوبندان و دو نمایشنامه دیگر» بیستوششمین اثر از مجموعه دورتادور دنیاست که در نشر چشمه به قلم محمدپرمشیر به چاپ رسیده است.